کاربردهای متیل اتیل کتون

کاربردهای متیل اتیل کتون به خاطر خواص فیزیکی و شیمیایی منحصر بفردی که دارد، بسیار زیاد است. متیل اتیل کتون، یک ترکیب شیمیایی با فرمول C4H8O است. این ماده یک مایع بی رنگ با بوی تند است و به عنوان یک حلال قوی در صنعت کاربرد دارد. از ویژگی‌های کاربردی این ماده شیمیایی می‌توان به موارد زیر اشاره کرد.

ویژگی های متیل اتیل کتون

متیل اتیل کتون را به عنوان یک حلال شیمیایی و با نام‌های بتانون یا MEK هم می‌شناسند. این ماده نقطه جوش پایینی دارد. جرم مولکولی 72.11 گرم بر مول است و در دمای 79.64 درجه سانتیگراد می‌جوشد. دانسیته آن کمتر از آب است. در ساختار آن کربن، اکسیژن و هیدروژن وجود دارد و با شکستن پیوند کربن – کربن به کمک ید مولکولی به استرهای مختلف شکسته می‌شوند. از این رو برای پوشش نیترو سلولز، سطوح آکریلی و وینیلی به کار می‌رود. بخارات آن بسیار سمی است.

متیل اتیل کتون چه کاربردی دارد؟

متیل اتیل کتون حلالی مایع است که تا حدودی قابلیت انحلال در آب را دارد و اغلب به عنوان یک حلال شیمیایی صنعتی شناخته می شود در پوشش سطحی، چسب، جوهر چاپ، واسطه شیمیایی، نوار مغناطیسی، درزگیرها و عوامل تخریب روغن استفاده می‌شود.

• پاک کننده

متیل اتیل کتون یا MEK به طور طبیعی خاصیت خورندگی دارد و می‌تواند ذرات چربی را در خود حل کند. از این رو یک چربی‌گیر قوی است و برای پاک کردن روغن‌ها و چربی‌های صنعتی از روی قطعات دستگاه‌های مختلف و سطوح صنعتی از این حلال قدرتمند استفاده می کنند. همچنین برای پاک کردن چسب‌ها و سایر پوشش‌ها از روی سطوح مختلف استفاده شود. از MEK می‌توانید برای حذف چسب باقیمانده، خاک، گریس، رنگ یا لایه‌های پوشش قدیمی که شروع به فرسایش کرده‌اند، استفاده کنید.

قبل از رنگ زدن سطوح مختلف، می‌توانید به کمک متیل اتیل کتون، سطوح را تمیز کنید تا چربی و آلودگی‌های روی سطح را بزداید تا رنگ بهتر به سطح بچسبد.

• رنگ و رزین

صنعت رنگ‌، بزرگترین و اصلی‌ترین صنایعی هستند که بازار این محصول را به خود اختصاص داده‌اند. رزین‌ها به عنوان ماده اولیه تولید رنگ‌ها هستند و متیل اتیل کتون قابلیت خورندگی و حل کنندگی دارند. در نتیجه به عنوان حلال در تولید رنگ و رزین و تعین غلظت آنها نقش موثر دارند.

• تولید جوهر

احتمالا تا به حال بوی مشخص و تند لاک غلط گیر را استشمام کرده‌اید. این بو، بوی متیل اتیل کتونی است که در ساختار لاک غلط گیر استفاده شده است. مایع سفید رنگ لاک غلط گیر، همان جوهر است که به رنگ سفید تولید می‌شود. MEK به آرامی و با سرعت کمتری تبخیر می شود.در نتیجه از آن به عنوان یک عنصر مفید در محصولاتی مانند نشانگرهای لاک غلط گیر استفاده می‌شود. از این ماده در تولید لاک نیز استفاده می‌شود تا علاوه بر کنترل غلظت لاک ناخن، باعث خشک شدن آن بر روی ناخن پس از چند دقیقه باشد.

• چسب

از این ماده علاوه بر پاک کردن اثر چسب‌های روی سطوح مختلف، در بافت و ساخت چسب نیز استفاده می‌شود. در واقع به عنوان حلال در فرمولاسیون چسب‌ها و درزگیرها به کار می‌رود.این ماده برای دستیابی به ویسکوزیته مورد نظر مربوط به انواع چسب، کمک می‌کند. متیل اتیل کتون یک حلال موثر برای بسیاری از چسب‌ها از جمله سیانواکریلات ها، یورتان‌ها و اپوکسی‌ها است.

• کاهش انتشار گازهای گلخانه‌ای

متیل اتیل کتون، به عنوان یک حلال در فرمولاسیون پوشش‌های جامد، که منجر به انتشار گازهای گلخانه‌ای می شود، اثر گذار است و به عملیات پوشش دهی کمک می‌کند. از این رو یک ماده بسیار ارزشمند و کارآمد است.

• در صنعت پلیمر

از MEK در صنعت پلیمر جهت پلیمریزاسیون پلی استایرن و … استفاده می‌شود.

• صنایع غذایی

یک کاربرد متیل اتیل کتون، استفاده از آن به عنوان یک حلال شیمیایی موثر در فرآیند استخراج مواد آلی از گیاهان و سایر منابع طبیعی است. این ماده می تواند برخی مواد را در خود حل کرده و از سایر مواد جداسازی و تفکیک نماید. در نتیجه استخراج بهتر انجام می‌شود. به عنوان مثال ، برای حذف کافئین از قهوه ، جهت تهیه قهوه بدون کافئین از این روش استفاده می‌شود.

• صنعت داروسازی

از متیل اتیل کتون در صنعت دارو سازی به عنوان یک حلال و عامل استخراج استفاده می شود. همچنین برای انجام فرایند کریستالیزاسیون نیز از آن بهره می برند.

• برای ساخت روان کننده ها و گریس ها مثل روغن ترمز

از این ماده برای کنترل غلظت گریس‌ها و روغن ترمز استفاده می‌شود. دقت کنید برای این کار باید از یک مقدار مشخص و استانداری پیروی کرد. در غیر این صورت عملکرد ماده را ضعیف می‌کند.

• صنعت لاستیک

در صنعت لاستیک از آن برای چسبیدن و اتصال ذرات لاستیکی استفاده می شود.

• خودروسازی

این ماده شیمیایی جذاب قابل اشتعال است و از خانواده بنزن ها محسوب می‌شود. از این رو به عنوان سوخت و مواد افزودنی سوخت در صنعت خودرو سازی استفاده می‌گردد. همچنین برای پاک کردن قطعات از این حلال استفاده می‌شود.

• صنایع کاغذ

MEK در صنعت کاغذ به عنوان عامل اتصال دهنده و به عنوان حلال جدا کننده آزئوتروپیک کاربرد دارد.

• پلاستیک‌های پتروشیمی

از متیل اتیل کتون به عنوان سخت کننده، در ساخت لاستیک مصنوعی و به عنوان حلال برای ساخت سایر مواد شیمیایی و برای تولید پلاستیک استفاده می‌شود.

• عامل پخت

از MEK به عنوان یک عامل پخت برای رزین‌های پلی استر غیر اشباع و پلاستیک‌های فایبرگلاس استفاده می‌شود. همچنین در این فرآیند به عنوان یک کاتالیزور برای رزین‌های وینیل و پلی استر شناخته می شود. و طی واکنش با آن باعث می‌شود تا از حالت مایع  به جامد تغییر کند.

• روانکار و عوامل موم زدا

از متیل اتیل کتون به عنوان حلال، برای ساخت سایر مواد شیمیایی و تولید موم از نفت استفاده می‌شود. برای این منظور فرایندهای مختلفی به کار می‌رود. از جمله: فرایند پلیمریزاسیون پلی استایرن، آکریلونیتریل- بوتادین-استایرن (ABS) و استایرن-بوتادین-رابر (SBR)

• در پیوند و ساخت

متیل اتیل کتون با توجه به ویژگی خورندگی و چسبندگی، به عنوان یک عامل جوشکاری پلاستیک استفاده می‌شود. در واقع می‌تواند بسیاری از پلاستیک‌ها از جمله پلی استایرن را حل کند و پلاستیک ها را به هم بچسباند. به عبارت دیگر به عنوان یک عامل جوشکاری، با حل کردن سطحی که در آن اعمال شده و سپس تبخیر می‌شود، بیشتر به عنوان یک عامل جوشکاری شیمیایی عمل می‌کند.

• تمیزکاری و پاک سازی تجهیزات و اداوت نفتی

از آنجا که جزو مواد آلی محسوب می‌گردد، می‌تواند به عنوان یک حلال، مواد آلی دیگر را در خود حل کند. از این رو می‌تواند به عنوان پاک کننده انواع روغن‌ها و گریس‌ها نیز عمل کند و آلودگی های ناشی از مواد نفنی را در خود حل نماید. بنابراین یکی از کاربردهای متیل اتیل کتون در صنعت، پاکسازی و تمیز کردن تجهیزات و ادوات نفتی است.

علاوه بر موارد ذکر شده، سایر کاربردهای این حلال ارزشمند به شرح زیر است:

• تهیه واسطه های شیمیایی
• تولید پوشش های سطحی
• به عنوان حلال برای صمغ، سلولز استات و پوشش های نیتروسلولزی کاربرد دارد.
• کاربردی در تهیه فیلم های وینیل
• در صنایع مبلمان
• تولید نوارهای مغناطیسی
• در ساخت محصولات آرایشی و بهداشتی مثل پاک کننده های لاک ناخن
• به دلیل سرعت تبخیر پایینی که دارد برای تولید ماژیک ها (مارکرهای) خشک مناسب است.
• موجب افزایش مقاومت مکانیکی روکش ها می شود.
• به عنوان عامل دناتوره کننده برای الکل های دناتوره شده نیز کاربرد دارد.
• به عنوان عامل فعال کننده در واکنش های اکسیداتیو نیز مورد استفاده قرار می‌گیرد

جایگزین متیل اتیل کتون چیست؟

نزدیک ترین جایگزین برای این حلال شیمیایی آلی، آستون است. آستون نزدیک ترین ساختار را به  MEK دارد. اما علاوه بر قابلیت حل کنندگی، خاصیت رنگ بری هم دارد. تفاوت های بسیاری بین این دو ماده شیمیایی وجود دارد. اما کارشناسان شیمی نزدیک‌ترین جایگزین متیل اتیل کتون را آستون می‌دانند.