حلال ویژه، ایمن ترین جایگزین برای تینر رنگ محسوب می شود. این حلال که به نام حلال ۴۰۰ نیز شناخته می‌شود، یک عصاره نفتی (یکی از هیدروکربن های نفتی) است. بسیاری از کارشناسان علم شیمی آن را به عنوان یک حلال ملایم می‌شناسند. حلال ویژه از نظر ساختار شیمیایی پایدار است. بوی ملایمی دارد و باعث خوردگی نمی‌شود.
فهرست
حدود 60% از کل حلال ویژه در اروپا، برای صنعت رنگ مورد استفاده قرار می‌گیرد. از این رو می‌توان از آن به عنوان جایگزین تینر نیز استفاده کرد. از کاربردهای این حلال می‌توان به صنعت رنگ سازی و پوشش، تولید پولیش، واکس، جوهر چاپ، رقیق کننده رنگ و لاک، حلالی برای چربی زدایی و پاک کنندگی، جایگزین پایه نفتی برای تربانتین، پاک کردن رنگ‌های رقیق، ساخت کف‌پوش، نگه دارنده چوب، چاپ لباس، ساخت جوهر و الکل سازی اشاره کرد. حلال ویژه، سبک‌تر از نفت سفید می‌باشد و می‌تواند به جای نفت سفید در اجاق گازهای قابل حمل نیز، استفاده شود.
حلال ویژه با نام‌هایی چون Stoddard، وایت اسپریت، جایگزین سقز، رقیق کننده رنگ و حلال معدنی نیز شناخته می‌شود.
ویژگی های حلال ویژه
- حلال ویژه از ترکیبات آروماتیک و ترکیبات خطی هیدروکربن (هیدروکربن‌های پارافینی و سیکلوپارافین) ساخته شده است.
- این حلال شیمیایی ترکیبی شیمیایی پایدار، همراه با بویی مشابه نفت سفید است.
- حلالیت بسیار کمی در آب دارد.
- ظاهری بدون رنگ و شفاف داشته که قابل اشتعال است.
- از نوع بدون بو، سمی و تصفیه شده آن می‌توان در ساخت انواع رنگ استفاده کرد.
مزیت استفاده از حلال ویژه
- خورنده نیست و از نظر شیمیایی پایدار است
- سازگار با محیط زیست
- مقرون به صرفه
پیش از آنکه بدانیم چرا حلال ویژه جایگزین امن و خوبی برای تینر است، بد نیست در ابتدا تینر را بشناسیم.
تینر چیست؟
تینر یک حلال شیمیایی است که به عنوان رقیق کننده رنگ استفاده می‌شود. علاوه بر آن به عنوان ماده اولیه تولید رنگ، جلوگیری از پراکنش ذرات رنگ در هوا و مشخص کردن طیف واقعی رنگ ستفاده می‌شود. همچنین به عنوان یک حلال پاک کننده برای تمیز کردن صنعتی و پاک کردن لکه ها، چربی های صنعتی و … مناسب است. تینرها، در انواع فوری و روغنی و اپوکسی، پلی‌اورتان و سیلیکونی و… در بازار موجود است.
تینر یک ترکیب آلی است و از خانواده مواد نفتی محسوب می‌شود. بوی بسیار تندی دارد و بسیار اشتعال زاست. این مایع شفاف است و با توجه به ترکیب کاربردی که دارد از بی رنگ تا زرد دیده می‌شود. رنگ و شفافیت آن، درصد خلوص و کیفیت آن را نشان می‌دهد.
تركيبات اصلی ساختار تينر
- حلال ويژه
- متانول
- مخلوط زایلن
- ايزوبوتان
- نرمال بوتان
- متيل اتيل كتون
- سيكلو هگزانول
- استون
- يوتيل گليكول
- اتيل گليكول
- اتیل استات
- بوتیل استات
- متیل استات
کاربرد تینر
همانطور که گفتیم، تینر یک حلال شیمیایی است که برای تعیین غلظت رنگ‌ها و پاک کردن آن از روی ابزارهای نقاشی استفاده می‌شود. همچنین در تعیین زمان خشک شدن رنگ و همینطور خواص نهایی آن تأثیر بسزایی دارد.
تینر انواع مختلف با کاربردهای متفاوتی دارد. با توجه به کاربرد، باید یک نوع تینر را انتخاب کنید. انتخاب درست و استفاده از مقدار کافی آن بر ویسکوزیته، سرعت خشک شدن، قابلیت اسپری، خاصیت برس خوری، و بسیاری از خواص دیگر رنگ‌ها تاثیر دارد. با استفاده از مقدار کافی تینر، ویسکوزیته رنگ را می‌توانید کاهش دهید و آن را در اپلیکاتور‌های اسپری رنگ استفاده کنید. همچنین با کمک تینر از سفت شدن رنگ می‌توان جلوگیری کرد.
خطرات و مضرات تینر
همانطور که در بالا گفتیم، تینر از ترکیب چند نوع حلال شیمیایی تولید می‌شود. ساختار آن به شکلی است که برای سلامتی انسان مضر است. تینر یک مایع چرب است و در صورت تماس مستقیم روغن‌های موجود در آن با پوست، می‌تواند مشکلات پوستی برای مصرف کننده ایجاد کند. حتی از طریق پوست جذب بدن می‌شود. بخارات ناشی از تبخیر تینر نیز، برای سلامت ریه انسان مضر است و سبب ناهنجاری‌های تنفسی، تنگی نفس، آسیل به تارهای صوتی و حتی سرطان ریه خواهد شد.
نقطه مشتعل شدن در واقع پایین ترین درجه حرارتی است که بخارات مایع با شعله یا جرقه کوچک مشتعمل می‌شود. هر چه نقطه اشتعال تینر بالاتر باشد، میزان خطر آتش‌سوزی در مراحل استفاده و یا نگهداری را کاهش می‌دهد.
چرا حلال ویژه جایگزین امنی برای تینر است؟
حلال ویژه یا حلال 400 یکی از مواد اولیه ساختار تینر است. از این رو می توان گفت که تینر از حلال ویژه قوی تر است. اما این قوی بودن صرفا برای قدرت حلالیت نیست. درست است که رقیق کننده‌های رنگ معمولا خصوصیات مشابهی دارند. اما تینر یک ماده فرار با قبلیت اشتعال زایی بسیار قوی است. بوی بسیار تیز و تندی دارد و بخارات آن می‌تواند در ساده‌ترین حالت منجر به سر درد شود. تینر به سرعت بیشتری تبخیر می‌شود و حتی بخارات آن می‌تواند منجر به انفجار یا آتش سوزی گردد. در حالی که حال ویژه بوی ملایمی دارد و تحمل آن نسبت به بوی تینر راحت تر است. هر چند این حلال شیمیایی هم اشتعال زا است، اما سرعت و شدت آن نسبت به تینر کمتر است.
تینر از ترکیب گروهی از حلال‌ها ایجاد می‌شود. هر کدام از این حلال ها ویژگی‌ها و ضررهای مخصوص به خود را دارد. ترکیب این مواد می‌تواند یک ترکیب خطرناک تر بسازد. در نتیجه تینر به نسبت هر کدام از آنها قویتر و خطرساز تر باشد. ماهیت هر کدام از این مواد به نحوی است که به تنهایی می‌توانند برای بدن مضر باشند. چون همه این حلال‌ها جزو مواد شیمیایی آلی و از زیر مجموعه مواد و ترکیبات نفتی هستند. بنابراین مسلم است که ترکیب آنها با هم برای بدن مضر تر است. حلال ویژه می تواند به تنهایی همانند تینر به عنوان ماده اولیه رنگسازی، استفاده شود. برای رقیق کردن رنگ و پاک کردن اثرات رنگ از روی ابزارها نیز عمل کند.
حلال ویژه با محیط زیست سازگار است و بر خلاف تینر، آسیب کمتری به محیط زیست وارد می‌کند.
از این رو با توجه به تمام موارد ذکر شده، می‌توان به جرات گفت که حلال ویژه یک حلال ایمن تر برای تینر است. این ویژگی یک امتیاز بسیار مهم و کلیدی به خصوص در محلی که احتمال آتش‌سوزی بیشتر باشد، محسوب می‌گردد.
